Την μελέτη του για την πολιτική δημοτικών τελών στην περίπτωση των δήμων του Βορείου Τομέα Αθηνών, δημοσιοποίησε ο Κωνσταντίνος Βαρλαμίτης, Οικονομολόγος, τ. Πρόεδρος Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων, μία μελέτη στο Ινστιτούτο ΕΝΑ.
Όπως είναι γνωστό στο Βόρειο Τομέα Αθηνών ανήκουν τόσο η Νέα Ιωνία, όσο και το Ηράκλειο Αττικής.
Μεταξύ άλλων:
Από τα στοιχεία που έχουν αναρτήσει οι Δήμοι στη Διαύγεια για το 2025 προκύπτει ότι ο Δήμος Αλίμου στο Νότιο Τομέα με τέλη 1,83 € ανά τετραγωνικό μέτρο (€/τμ) και ο Δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού στο Βόρειο Τομέα με τέλη 1,78 €/τμ έχουν τα υψηλότερα τέλη από όλους τους Δήμους, όπως φαίνεται και στο Διάγραμμα 1, που αποτυπώνονται οι συντελεστές κάθε Δήμου των Περιφερειακών Ενοτήτων Βόρειου και Νότιου Τομέα Αθήνας.
Ο μέσος όρος (μ.ο.) των συντελεστών των Δήμων του Βόρειου Τομέα είναι 1,49 €/τμ και είναι λίγο υψηλότερος αυτού των Δήμων του Νότιου Τομέα που είναι 1,44 €/τμ.
Από τα στοιχεία που παρατίθενται, τρεις Δήμοι του Βόρειου Τομέα (Μεταμόρφωσης, Νέας Ιωνίας και Αμαρουσίου) και τρεις Δήμοι του Νότιου Τομέα (Μοσχάτου – Ταύρου, Καλλιθέας και Αργυρούπολης Ελληνικού) είναι στο τμήμα με τους σχετικά χαμηλού ύψους συντελεστές (κάτω του 1,36). Αντίθετα, τέσσερις Δήμοι του Βόρειου Τομέα (Φιλοθέης – Ψυχικού, Πεντέλης, Χαλανδρίου και Κηφισιάς) και ένας Δήμος του Νότιου Τομέα (Αλίμου) βρίσκονται στο τμήμα με τους σχετικά υψηλούς συντελεστές (άνω του 1,60).
Οι υπόλοιποι Δήμοι βρίσκονται στο επίπεδο με τους σχετικά μέσου ύψους συντελεστές, με το Ηράκλειο Αττικής να βρίσκεται ακριβώς στο μέσο (1,43).
Συγκεντρωτικά η Νέα Ιωνία βρίσκεται στη 2η πιο χαμηλή θέση από τους 12 δήμους, ενώ το Ηράκλειο Αττικής μοιράζεται την 6η θέση μαζί με τη Λυκόβρυση Πεύκη.
Δείτε τον πίνακα:
Όπως σημειώνει ο μελετητής αναλυτικά, «στο τέλος κάθε χρονιάς ολοκληρώνεται η διαδικασία προϋπολογισμού του επόμενου έτους για κάθε Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μια διαδικασία που καθορίζονται οι δράσεις του επόμενου έτους και οι πηγές χρηματοδότησής τους.
Για τους ΟΤΑ Α΄ Βαθμού, μια σημαντική κατηγορία δαπανών, αυτή που αφορά τις λεγόμενες ανταποδοτικές υπηρεσίες του Δήμου προς τους πολίτες του, δηλαδή οι υπηρεσίες της διαχείρισης της καθαριότητας και του φωτισμού στους δρόμους και τους κοινόχρηστους χώρους, χρηματοδοτείται αποκλειστικά και μόνο από τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα όρια κάθε Δήμου μέσω των δημοτικών τελών.
Η πληρωμή των δημοτικών τελών γίνεται μέσω των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος. Το ποσό για κάθε κάτοικο, επαγγελματία ή επιχείρηση καθορίζεται από τα δηλωθέντα τετραγωνικά κάθε κατοικίας ή επαγγελματικού χώρου επί ενός συντελεστή που προσδιορίζει τα τέλη ανά τετραγωνικό μέτρο (τμ).
Πόση όμως είναι η επιβάρυνση ανά τετραγωνικό μέτρο κατοικίας σε Δήμους με αντίστοιχα χαρακτηριστικά όπως αυτά των Δήμων του Βόρειου και του Νότιου Τομέα; Ποια είναι η πολιτική που ακολουθεί κάθε Δήμος; Τελικά είναι μικρή ή μεγάλη επιβάρυνση των δημοτών;
Για τον σκοπό αυτό στη δημοσίευση γίνεται μια προσπάθεια καταγραφής αλλά και συσχέτισης των παραγόντων που επιδρούν στο ύψος των δημοτικών τελών, ιδίως αυτών της κατοικίας, ώστε στη συνέχεια ο καθένας να μπορέσει να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Παράλληλα, γίνονται συγκρίσεις με τη προηγούμενη χρονιά αλλά και με το 2021 (πενταετία) ώστε να φανεί η τάση που υπάρχει σε κάθε Δήμο.
Συμπεράσματα
Πολλά μπορούν να ειπωθούν ενώ αρκετά ερωτήματα πιθανώς να εξακολουθούν να παραμένουν για το ύψος των συντελεστών των δημοτικών τελών και κατ΄ επέκταση για το επίπεδο της ποιότητας των ανταποδοτικών υπηρεσιών και της αποτελεσματικής διαχείρισης των πόρων.
Από την ανάλυση προκύπτουν επί μέρους συμπεράσματα που αξίζει να αναφερθούν:
- Την τελευταία πενταετία η μέση ετήσια επιβάρυνση από τα δημοτικά τέλη, των νοικοκυριών των Δήμων του Βόρειου Τομέα αυξήθηκε κατά 30% περίπου.
- Το ύψος των δημοτικών τελών των κατοικιών, στους Δήμους του Βόρειου και Νότιου Τομέα, αντιστοιχούν σε μέσο επίπεδο περίπου σε μισό ΕΝΦΙΑ. Εννοείται ότι είναι χαμηλότερη η σχέση αυτή στις περιοχές με τις υψηλές αντικειμενικές αξίες ακινήτων. Επίσης, είναι βέβαιο ότι σε περιοχές της χώρας με χαμηλές αντικειμενικές αξίες και πιθανώς χαμηλά εισοδήματα, η επιβάρυνση των κατοίκων ως ποσοστό του ΕΝΦΙΑ είναι αρκετά υψηλότερη.
- Γενικά υπάρχει μια αντίστροφη σχέση των συντελεστών κατοικίας με το ύψος της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Δηλαδή Δήμοι με χαμηλή επιχειρηματική δραστηριότητα έχουν σχετικά υψηλότερους συντελεστές κατοικίας και το αντίστροφο.
- Είναι ελάχιστες οι πληροφορίες για την εισπραξιμότητα των ληξιπροθέσμων απαιτήσεων των Δήμων συνολικά αλλά και αυτών από τα ανταποδοτικά τέλη ειδικότερα.
- Κανένας Δήμος του δείγματος, δεν δημοσιοποιεί με τις αποφάσεις προσδιορισμού των συντελεστών των δημοτικών τελών αναλυτικά απολογιστικά στοιχεία για το κοινωνικό τιμολόγιο.
- Οι διαδικασίες ένταξης στα κοινωνικά τιμολόγια είναι αρκετά χρονοβόρες και γραφειοκρατικές. Η πολιτική του Δήμου Αθηναίων με την ίδρυση Γραφείου Ενεργειακής Φτώχειας και την ένταξη και ενεργειακών κριτηρίων αποτελεί μια καλή πρακτική.
Για πολλούς, ο χώρος των ανταποδοτικών υπηρεσιών εξακολουθεί να είναι ένα «κλειδωμένο συρτάρι» γεμάτο με ένα πλήθος δαπανών, που όταν ανοίξει ξεπηδάει ένας «μαγικός αριθμός». Ο συντελεστής των δημοτικών τελών. Ο συντελεστής που καθορίζει την επιβάρυνση από τις ανταποδοτικές υπηρεσίες στους κατοίκους και στους οικονομικούς φορείς κάθε Δήμου.
Είναι σίγουρο ότι ο Δημόσιος διάλογος πρέπει να εμπλουτιστεί και να αυξηθεί ο βαθμός διαφάνειας. Η διαδικασία προσδιορισμού των τελών να γίνει πιο ουσιαστική και πιο συμμετοχική. Να αντιστοιχιστούν οι δαπάνες με τον προσδιορισμό των υπηρεσιών και των δράσεων για τη βελτίωση τους, να υιοθετηθούν κατάλληλοι κοινοί δείκτες αναφοράς ώστε να αναδεικνύονται σε συγκρίσιμα μεγέθη τόσο τα ποσοτικά αποτελέσματα / στόχοι όσο και τα ποιοτικά στοιχεία των υπηρεσιών.
Τα στοιχεία λοιπόν που δημοσιοποιούνται είναι πολλά αλλά λείπει η σύνδεση τους με το στόχο, τη προσπάθεια, το αποτέλεσμα και φυσικά με το βαθμό ικανοποίησης των δημοτών από τις υπηρεσίες αυτές.
Σίγουρα τα κοστολογικά δεδομένα, τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους, του τιμάριθμου και των μισθών (από το 2025), έχουν επιβαρυνθεί. Η μεταβολή αυτή, δεν αντιστοιχεί σε ανάλογη εισοδηματική βελτίωση για τους περισσότερους δημότες. Είναι σημαντικό, λοιπόν, αφενός να αναλαμβάνονται δράσεις περιορισμού του κόστους και όχι μηχανιστική μεταφορά του στους κατοίκους αφετέρου να καλυφθεί, τουλάχιστον ένα μέρος τους, από τον ΕΝΦΙΑ που καταβάλουν οι κάτοικοι κάθε Δήμου. Ειδικά σε Δήμους, με χαμηλό κατά κεφαλή ΑΕΠ, με υψηλούς ρυθμούς μείωσης του πληθυσμού, καθώς και σε αυτούς που είναι σε παραμεθόριες περιοχές, θα πρέπει να καλύπτεται το σύνολο της σχετικής δαπάνης των κατοίκων.
Παράλληλα θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι δράσεις μείωσης του κόστους των ανταποδοτικών υπηρεσιών ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με τις φιλο-περιβαλλοντικές πολιτικές. Δηλαδή όσο πιο δραστήριος είναι ο Δήμος σε δράσεις που έχουν περιβαλλοντικό πρόσημο τόσο περιορίζεται το κόστος τους. Για παράδειγμα:
– Η κυκλική οικονομία και η ανακύκλωση μειώνει τον όγκο των προς διαχείριση από τον ΕΣΔΝΑ στερεών αποβλήτων κι επομένως μειώνονται τα υψηλά σχετικά κόστη που καταβάλουν οι Δήμοι σε αυτόν.
– Η ενεργειακή αναβάθμιση του οδοφωτισμού, όπου έχει εφαρμοστεί, μειώνει το ενεργειακό κόστος μέχρι και 75%.
– Η αντικατάσταση του στόλου αυτοκινήτων (απορριμματοφόρα κλπ) με νέα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας και η ανάπτυξη έξυπνων εφαρμογών για τη βελτιστοποίηση των δρομολογίων τους μειώνει σημαντικά τα κόστη καυσίμων, συντήρησης κλπ.
– Η λειτουργία Πράσινων Σημείων και η δημιουργία Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (όχι φυσικά σε περιοχές προστατευόμενες, παραρεμάτιες και αναδασωτέες περιοχές όπως το ΣΜΑ του Δήμου Πεντέλης) και κυρίως η διαδημοτική συνεργασία, ειδικά για τους μικρότερους πληθυσμιακά δήμους, βελτιώνει σημαντικά τη διαχείριση στερεών αποβλήτων και μειώνει τα λειτουργικά κόστη.
Για να επιτευχθούν όλα αυτά απαιτείται καλός σχεδιασμός, αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, συνεχής επεξεργασία των δεδομένων, ουσιαστικός διάλογος με την κοινωνία, διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα, αξιοποίηση όλων των δυνάμεων της τοπικής αυτοδιοίκησης χωρίς αποκλεισμούς και φυσικά συνεκτικός προγραμματισμός, οργάνωση και παρακολούθηση των δράσεων ώστε να εξασφαλίζεται η υλοποίησή τους.
Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν αρκούν οι προσπάθειες μόνο σε επίπεδο Δήμου. Τα προβλήματα, οι καθυστερήσεις, οι αδυναμίες και οι παθογένειες που παρατηρούνται στο συνολικό σχεδιασμό και στην αποτελεσματική διαχείριση των στερεών αποβλήτων σε επίπεδο πολιτείας, εκτός από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις έχουν άμεση αρνητική επίδραση και στο κόστος των ανταποδοτικών υπηρεσιών και της επιβάρυνσης εξ αυτού του λόγου των πολιτών. Για τους λόγους αυτούς άλλωστε η χώρα μας βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ σε σχέση με την ανακύκλωση και το υψηλό ποσοστό των απορριμμάτων που καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής.
Δείτε ολόκληρη την μελέτη ΕΔΩ
Κατεβάστε το PDF εδώ:
