Ένα κείμενο – παρέμβαση για τον Μαραθώνιο από τον Ιωνιώτη Κώστα Τσαγκαράκη
«Μια φορά κι έναν καιρό…», κάποιοι ρομαντικοί και με αυξημένο το «εθνικό» φρόνημα, αποφάσισαν να διοργανώνεται ο Μαραθώνιος επί της «Κλασικής» διαδρομής από τον ΣΕΓΑΣ. Αυτό ξεκίνησε το έτος 1983. Εφέτος συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από την πρώτη διοργάνωση.
Πώς όμως ξεκίνησε η πρώτη αυτή διοργάνωση; Μαραθώνιοι επί της Κλασικής διαδρομής διοργανώνονταν και τα προηγούμενα χρόνια. Και μάλιστα δύο κατ’ έτος. Ο ένας τον Απρίλη, με διοργανωτή τον ΣΕΓΑΣ (6 Απριλίου ήταν η Ολυμπιακή μέρα), κατά την οποία διοργάνωση γινόταν και το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Μαραθωνίου.
Σ’ αυτόν τον αγώνα λάβαιναν μέρος οι Έλληνες επίσημοι μαραθωνοδρόμοι και σπουδαίοι ξένοι μαραθωνοδρόμοι, με πολύ καλές επιδόσεις. Να σημειωθεί ότι τότε δεν υπήρχαν πολλές διοργανώσεις ανά τον κόσμο.
Εδώ ήταν η «Κλασική» διαδρομή και οι ξένοι Μαραθωνοδρόμοι είχαν επιθυμία να τρέξουν επάνω στη διαδρομή, στην οποία είχε γίνει για πρώτη φορά Μαραθώνιος, στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες (το 1896).
Ο δεύτερος Μαραθώνιος διεξήγετο το φθινόπωρο και εκεί επιτρεπόταν η συμμετοχή και «λαϊκών, ερασιτεχνών» δρομέων.
Προσωπικά έλαβα μέρος για πρώτη φορά στο Μαραθώνιο του Απριλίου του 1976, ως παλαιός αθλητής του Πανιωνίου. Βέβαια χωρίς κατάλληλη προπόνηση, με μεγάλη απειρία και με πολύ άσχημες συνθήκες, καιρικές (ζέστη και καυτός ήλιος) και οργανωτικές. Η εκκίνηση εκείνα τα χρόνια δινόταν στις δύο το μεσημέρι.
Οι κριτές του ΣΕΓΑΣ, ελάχιστοι και χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μόλις περνούσε το πρώτο γκρουπ των Μαραθωνοδρόμων, έφευγαν, ίσως για να επανδρώσουν επόμενους σταθμούς. Τότε νερό δινόταν ανά 5 χιλιόμετρα σε πλαστικά ποτηράκια. Δεν είχαν «εφευρεθεί» τα πλαστικά μπουκαλάκια. Εμείς που δεν ανήκαμε στους ελίτ αθλητές, ψάχναμε στα καφενεία της διαδρομής για να βρούμε λίγο νεράκι.
Μερικοί αγρότες των παρακείμενων αγροκτημάτων, μας λυπόντουσαν και μας πρόσφεραν νεράκι σε γυάλινα ποτήρια από γυάλινες κανάτες.
Η πρώτη μου αυτή απόπειρα της συμμετοχής μου στο Μαραθώνιο «εστέφθη» με αποτυχία. Εγκατέλειψα στο 36ο χιλιόμετρο. Δεν είχα πιει σχεδόν καθόλου νερό και όταν έφτασα στο 36ο χιλ. είδα «να αναβλύζει» νερό στη μεσαία νησίδα της Λεωφόρου Μεσογείων, το οποίο ήταν για να ποτίζεται το γρασίδι. Φυσικά δεν θα ήταν κατάλληλο για πόση.
Έπεσα με τα μούτρα επάνω στη βάνα και έπινα χωρίς να σκεφτώ καθόλου εάν θα με έπιανε κόψιμο. Όταν χόρτασα τη δίψα μου θέλησα να σηκωθώ και να συνεχίσω. Δεν κατέστη δυνατό, γιατί με είχαν πιάσει κράμπες και στα δύο πόδια και οι πόνοι ήταν αφόρητοι. Έμεινα εκεί και ήλπιζα στη Θεία Πρόνοια, η οποία ήλθε αρκετά αργότερα με το ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ.
Με μετέφεραν στο Παναθηναϊκό Στάδιο επάνω στο φορείο. Εκεί είχαν τελειώσει οι τερματισμοί και είχαν απομείνει ελάχιστοι συγγενείς και φίλαθλοι. Μεταξύ αυτών και οι γονείς μου. Η μητέρα μου, η οποία με είχε «συμβουλέψει» να μην τρέξω, περίμενε γεμάτη αγωνία. Όταν άνοιξε η πλαϊνή πόρτα του ασθενοφόρου και με κατέβασαν με το φορείο, η μητέρα μου ξέσπασε σε κραυγές, γιατί θεώρησε ότι «μάλλον» είχα καταλήξει. Την καθησύχασα ότι είμαι καλά και ότι έχω πάθει κράμπες.
Αυτή ήταν η πρώτη μου «επαφή» με τη διοργάνωση του Μαραθωνίου, του αγωνίσματος που αποτελούσε όνειρο ζωής για μένα, που είχα την τύχη να παρακολουθώ από μικρό παιδί, όλους τους αγώνες που διεξήγοντο στο μοναδικό (τότε) στάδιο, το Καλλιμάρμαρο και άκουγα από τα μεγάφωνα του Σταδίου την εκκίνηση και την πορεία των Μαραθωνοδρόμων.
Δεν πτοήθηκα και δεν απογοητεύθηκα. Δήλωσα συμμετοχή και έλαβα μέρος τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς, στο «Λαϊκό» Μαραθώνιο, τον οποίο διοργάνωνε ένα Γερμανικό Πρακτορείο ταξιδίων. «Πιο έμπειρος» και με καλύτερες καιρικές συνθήκες κατάφερα και τερμάτισα σε πέντε ώρες και δύο λεπτά. Το Γερμανικό Πρακτορείο πουλούσε τα μετάλλια του αγώνα. Αυτό μου έκανε πολύ κακή εντύπωση.
Τότε, εκείνα τα ιστορικά χρόνια, εμείς οι απλοί δρομείς, που φιλοδοξούσαμε να ονομαστούμε Μαραθωνοδρόμοι, γυμναζόμασταν στο ΕΑΚΝ Αγίου Κοσμά, που αποτέλεσε το λίκνο του Λαϊκού Μαζικού Αθλητισμού και των Ελλήνων Μαραθωνοδρόμων.
Συζητούσαμε για τα χάλια των διοργανώσεων και για την αδιαφορία του ΣΕΓΑΣ, ο οποίος παρά λίγο «να ενοικιάσει» τη διοργάνωση του Μαραθωνίου σε ένα Ιαπωνικό Πρακτορείο. Αρχίσαμε να οργανωνόμαστε. Να σημειωθεί ότι σε κάθε διοργάνωση Μαραθωνίου, οι συμμετέχοντες Έλληνες Μαραθωνοδρόμοι αποτελούσαμε μία θλιβερή μειονότητα. Το πολύ 20% – 25% του συνολικού αριθμού. Αρχίσαμε να σκεφτόμαστε τον τρόπο για να γίνουμε πιο πολλοί.
Τότε αποφασίσαμε και διοργανώσαμε το Μάη του 1978 στον Άγιο Κοσμά ένα αγώνα δρόμου ΥΓΕΙΑΣ, 20 χιλιομέτρων, με τη συνεργασία του Συλλόγου Φίλων Κλασικού Αθλητισμού (στον οποίο ήταν μέλη αρκετοί της δικής ομάδας) και του ΕΑΚΝ Αγίου Κοσμά, με τη βοήθεια του προπονητή Γιώργου Ηλιόπουλου, που μας αποκαλούσε «γίγαντες» και «κενταύρους». Εδώ θα αναφέρω ότι η λέξη ΥΓΕΙΑΣ προστέθηκε και «επεβλήθη» από τον μεγάλο ιδεολόγο δρομέα και Μαραθωνοδρόμο ΝΙΚΟ ΣΑΚΚΑ. Και εμείς οι Μαραθωνοδρόμοι πήραμε το όνομα «ΑΘΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ».
Το 1981 ιδρύσαμε το Σύλλογο Δρομέων Υγείας Αθήνας (Σ.Δ.Υ.Α.), ο οποίος από τότε διοργανώνει κατ’ έτος τα 20 χιλμ., (σήμερα διοργανώνει ημιμαραθώνιο, στην ίδια διαδρομή), αλλά και 10 χιλμ., καθώς και αγώνα 2 χιλμ. για μικρά παιδιά.
Μετά το Γερμανικό Πρακτορείο τη διοργάνωση ανέλαβε ένα Ελληνικό πρακτορείο τουρισμού, το οποίο ήταν πιο σοβαρό και ο ιδιοκτήτης του είχε πείρα σε διοργανώσεις Μαραθωνίων. Ο ΣΕΓΑΣ πρόσφερε τους κριτές, χωρίς καμία άλλη ανάμειξη.
Αυτό και πάλι δεν μας άρεσε. Μια τέτοια διοργάνωση, στην Κλασική Αρχέγονη διαδρομή, γιατί να μη μπορεί να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των ελληνικών αθλητικών και άλλων αρχών;;
Σιγά, σιγά και με υπομονή και επιμονή, έχοντας την υποστήριξη κάποιων υπαλλήλων του ΣΕΓΑΣ, της Τ.Ε. ΣΕΓΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ και ορισμένων μελών του ΔΣ του ΣΕΓΑΣ (δεν αναφέρω ονόματα, μήπως και άθελά μου παραλείψω κάποιους), ωρίμασε η σκέψη να αναλάβει τη διοργάνωση ο επίσημος ΣΕΓΑΣ. Αυτό έγινε τον Οκτώβρη του 1983.
Τη διοργάνωση ανέλαβε η Οργανωτική Επιτροπή της Τ.Ε. ΣΕΓΑΣ Αττικής. Την ίδια όμως ημερομηνία είχε προγραμματίσει να διοργανώσει το Μαραθώνιό του και το τουριστικό γραφείο. Έτσι εκείνη την ιστορική μέρα 8 Οκτώβρη 1983, διοργανώθηκαν δυο Μαραθώνιοι. Ένας το πρωί από τον ΣΕΓΑΣ και ένας το μεσημέρι από το τουριστικό γραφείο. Θαυμάστε το «ελληνικό δαιμόνιο» το τι κατάφερε!!
Η επωνυμία του πρώτου αυτού Μαραθωνίου (και των επόμενων) ήταν: Μαραθώνιος Ειρήνης «Γρήγορης Λαμπράκης», αφιερωμένος στον Ειρηνιστή και Βαλκανιονίκη Γρηγόρη Λαμπράκη.
Το οργανωτικό ενδιαφέρον του ΣΕΓΑΣ παρέμενε σε πρωτόγονη μορφή. Εμείς όμως, οι Έλληνες Μαραθωνοδρόμοι, είχαμε γίνει ευάριθμοι. Αρκετοί Έλληνες μετείχαν σε Μαραθώνιους του εξωτερικού και μετέφεραν στοιχεία των άλλων διοργανώσεων και πάλι σιγά, σιγά αξιώναμε και ο δικός μας Μαραθώνιος να γίνει σύγχρονος, να σέβεται το Μαραθωνοδρόμο αθλητή, να σέβεται την ιστορία μας.
Στον ΣΕΓΑΣ είχε δημιουργηθεί επίσημη Οργανωτική Επιτροπή και εκεί «κατάφερα σχεδόν με πραξικόπημα» να γίνω μέλος αυτής της Επιτροπής. Έτσι από μέσα μπορούσαμε να επηρεάζουμε στη λήψη κάποιων αποφάσεων. Όχι βέβαια άμεσα και με εύκολο τρόπο. Υπήρχε ένα άτεγκτο κατεστημένο που αδιαφορούσε ή έβλεπε καχύποπτα τις προτάσεις, οι οποίες ήταν απλές και άμεσα υλοποιήσιμες.
Εκεί παρέμεινα για είκοσι χρόνια, πάντοτε προσπαθώντας για τη βελτίωση της διοργάνωσης. Δεν υπήρξα πρωταθλητής του στίβου, ούτε προπονητής, ούτε κάποιος «παράγων». Ήμουν και είμαι ένας Έλληνας Μαραθωνοδρόμος, ο οποίος έχω το όραμα και την άποψη ότι δικαιούμαστε σαν Έλληνες να κρατάμε τα πρωτεία στις διοργανώσεις του Μαραθωνίου.
Έχω συντάξει ένα φυλλάδιο, μία μελέτη με τις προτάσεις μου, οι οποίες συνοψίζονται σε ΤΡΕΙΣ έννοιες: Αρχαιότητα, Κλασικότητα, Ελλάδα. Η κάθε έννοια αναλύεται. Προτείνω να γίνει αναμόρφωση, ανάπλαση όλης της Μαραθώνιας διαδρομής, ώστε να έχει και τα τρία αυτά στοιχεία. Έδειξαν ενδιαφέρον κατά καιρούς ορισμένες αρχές, στις οποίες, με τη βοήθεια καταξιωμένων φιλάθλων του Μαραθωνίου, επιδείξαμε τη μελέτη αυτή.
Δυστυχώς όμως «για να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή…» Εμπλέκονται Υπουργεία, Ε.Ο.Ε., Περιφερειακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση και έτσι κανείς δεν είναι αρμόδιος,
Σε κάποια χρονική στιγμή ο ΣΕΓΑΣ συνήψε συνεργασία με ένα μεγάλο χορηγό. Τότε απαλείφθηκε από την επωνυμία του Μαραθωνίου η λέξη «Ειρήνη» και η αφιέρωση στον «Ειρηνιστή» Γρηγόρη Λαμπράκη.
Ίσως αυτές οι δύο λέξεις, οι οποίες ήταν και είναι πάντοτε επίκαιρες, να δημιουργούσαν κάποιους συνειρμούς. Τώρα με πολύ μικρά γραμματάκια, στα διάφορα έντυπα – αφίσες, πανό ή μπάνερς, αναφέρεται ότι ο Μαραθώνιος είναι αφιερωμένος στο Βαλκανιονίκη Γρηγόρη Λαμπράκη.
Μα ο Λαμπράκης δεν ήταν ο πιο σπουδαίος Βαλκανιονίκης. Η αφιέρωση στο Γρηγόρη Λαμπράκη είχε γίνει γιατί είχε «τολμήσει» (21 Απριλίου 1963) την Πρώτη Μαραθώνια πορεία ειρήνης, την οποία δεν ολοκλήρωσε, γιατί προπηλακίστηκε και συνελήφθη και γιατί είχε δολοφονηθεί στις 22.5.1963 στη Θεσσαλονίκη για τις ειρηνιστικές του ιδέες. Ήταν Αντιπρόεδρος της Ε.Ε.Δ.Υ.Ε. (Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη).
Οι Διοικήσεις του ΣΕΓΑΣ έχουν αλλάξει, όπως και τα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής και οι χορηγοί. Εφέτος θα εορταστεί η τεσσαρακοστή διοργάνωση. Δεν είναι λίγο πράγμα αυτό. Είναι ευκαιρία να γυρίσει ο Μαραθώνιος στις αξίες και αρχές που πρεσβεύει. Έτσι θα γίνει ένας και μοναδικός, όπως του αρμόζει.
Προσωπικά μετέχω (τρέχω) μόνο στην Κλασική διαδρομή από το 1976 και έχω τερματίσει 44 φορές. Έχω μεγαλώσει (έχω γεράσει), αλλά έχω ακόμη την ελπίδα ότι θα προλάβω να δω το δικό μας Μαραθώνιο να αποκτήσει την αίγλη του μοναδικού.
Πάντοτε έλεγα, σε κάθε ευκαιρία, ότι ο Μαραθώνιος στην Κλασική, στην αρχέγονη, στην αυθεντική διαδρομή ότι είναι ένα διαμάντι. Πρέπει κάποιος να αποφασίσει και να το φέρει στην επιφάνεια.
Ο Μαραθώνιός μας επί της Κλασικής – Αρχέγονης, Αυθεντικής διαδρομής έχει αναβαθμιστεί και συγκαταλέγεται, από οργανωτικής πλευράς, μεταξύ των καλυτέρων σε όλον τον κόσμο. Οι συμμετοχές έχουν αυξηθεί και οι Έλληνες Μαραθωνοδρόμοι ξεπεράσαμε τους ξένους, οι οποίοι έρχονται «προσκυνητές» σ’ αυτό το Μαραθώνιο.
Σήμερα στην Ελλάδα διοργανώνονται δεκάδες Μαραθώνιοι και σε όλον τον κόσμο χιλιάδες. Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε ότι εδώ, στη «γλυκιά μας» πατρίδα, υπάρχει ο Μαραθώνας, εδώ έγινε η ιστορική Μάχη του Μαραθώνα. Εδώ έγινε για πρώτη φορά Μαραθώνιος αγώνας δρόμου. Έχουμε υποχρέωση να τονίσουμε και να αναδείξουμε τα ιστορικά στοιχεία του Μαραθωνίου.
Κατά την άποψή μου μπορούν να αναδειχθούν τα ΤΡΙΑ στοιχεία: Αρχαιότητα, Κλασικότητα, Ελλάδα, τα οποία αναφέρω πιο πάνω. Όταν θα αναμορφωθεί η διαδρομή, αυτό και μόνο θα μένει στη μνήμη όλων των Μαραθωνοδρόμων, οι οποίοι θα γίνουν κήρυκες και διαφημιστές του δικού μας Μαραθωνίου.
Στις φετινές επετειακές εκδηλώσεις ο ΣΕΓΑΣ πρέπει να συμπεριλάβει εκδηλώσεις αφιερωμένες ειδικά στο Γρηγόρη Λαμπράκη, για τα εξήντα χρόνια από τη δολοφονία του, όπως είχε γίνει το 2013, με ειδικές ομιλίες και προβολές ( Το «Ζ», του Βασίλη Βασιλικού και την ταινία του Κώστα Γαβρά).
Πιστεύω ότι πρέπει να προβληθεί πάλι το μήνυμα
Ειρήνη – ποτέ πια πόλεμοι.
Μπορούμε κι εμείς να στείλουμε το ειρηνιστικό μήνυμά μας.
Κάνω έκκληση σε όλους τους Έλληνες Μαραθωνοδρόμους και φιλάθλους, να ενδιαφερθούμε κι εμείς και να πιέσουμε προς κάθε κατεύθυνση.
Κώστας Τσαγκαράκης
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6944275365
Mail: k.tsagkarakis@gmail.com
