Φιλιώ Χαϊδεμένου, η «Μικρασιάτισσα γιαγιά»

Φιλιώ Χαϊδεμένου, η «Μικρασιάτισσα γιαγιά»

«Ο νους μου φεύγει ξανά και πηγαίνει σε μέρη πού με πονάνε,

σε μέρη που δεν θα ξεχάσω ποτέ.

Ο πόνος θα σταματήσει μόνο όταν πεθάνω.

Το σώμα μου βρίσκεται εδώ, στο τώρα,

αλλά το μυαλό μου συνεχίζει στο ΤΟΤΕ,

στην αγαπημένη πατρίδα που δεν ξέχασα ούτε στιγμή…»,

Από το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Φιλιώς Χαϊδεμένου

“Τρεις αιώνες, μια ζωή” (Εκδόσεις Λιβάνη)

Σαν σήμερα, το 2007, έφυγε από τη ζωή η Μικρασιάτισσα γιαγιά», Φιλιώ Χαϊδεμένου. Μία ζωή, μία ιστορία.  Η Φιλιώ Χαϊδεμένου γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1899 στα Βουρλά της Μικράς Ασίας, κοντά στη Σμύρνη, από Ναξιώτη στην καταγωγή πατέρα και μητέρα Σμυρνιά.

Βίωσε τη Μικρασιατική Καταστροφή, έχασε αδέλφια και πατέρα, η ίδια όμως κατάφερε να φτάσει και να εγκατασταθεί στην Ελλάδα, στη Νέα Φιλαδέλφεια.  Όμως δεν ξέχασε τον τόπο της και ορκίστηκε να κάνει κάτι για να μην ξεχαστεί ποτέ η Μικρά Ασία, ο ελληνισμός της και ο ιδιαίτερος πολιτισμός της.

Δείτε ένα απόσπασμα από παρουσία της σε εκπομπή της τότε ΝΕΤ, τον Μάιο του 2005, καθώς και ένα συνολικό αφιέρωμα από την ΕΡΤ:

Συμμετείχε ενεργά σε προσφυγικά σωματεία και παράλληλα, από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90, άρχισε να συλλέγει, με προσωπικό κόπο, κειμήλια με σκοπό την ίδρυση Μουσείου Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Η έκθεση στεγαζόταν μέχρι το 1999 στο κτίριο του Παλιού Δημαρχείου Νέας Φιλαδέλφειας, το οποίο όμως πλήττεται από το σεισμό. Τα εκθέματα μένουν αποθηκευμένα μέχρι το 2002, όταν και μεταφέρονται στο κτίριο του Παγκόσμιου πολιτιστικού Ιδρύματος Ελληνισμού της Διασποράς (Π.Π.Ι.Ε.Δ) «Ανδρέας Παπανδρέου», εντός του άλσους Νέας Φιλαδέλφειας.

Όμως η Φιλιώ Χαϊδεμένου δεν επαναπαύεται. Επισκέπτεται προσωπικά τον πρωθυπουργό, και τότε –παράλληλα- υπουργό Πολιτισμού, Κώστα Καραμανλή και τον παρακαλεί να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες, έτσι ώστε η απλή έκθεση των κειμηλίων, που ήδη υπήρχε, να αποκτήσει τη μορφή του μουσείου, σύμφωνα με τις αρχές της μουσειολογίας.

Ο τότε πρωθυπουργός εκπληρώνει την επιθυμία της και το 2005 το Υπουργείο Πολιτισμού (Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς), σε συνεργασία με το Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας, αναλαμβάνει την αναδιαμόρφωση του χώρου και την επανέκθεση των κειμηλίων. Το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου», με τη νέα του μορφή, εγκαινιάζεται από τον πρωθυπουργό στις 2 Απριλίου 2007.

Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για το Μουσείο ΕΔΩ.

Η Φιλιώ Χαϊδεμένου έφυγε από τη ζωή λίγο αργότερα, στις 5 Ιουνίου 2007, σε ηλικία 107 ετών, έχοντας δει όμως το όνειρό της για το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού να γίνεται πραγματικότητα.

Σήμερα, με ανάρτηση της η Μητρόπολη Νέας Ιωνίας, Φιλαδελφείας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος, θυμήθηκε τη Φιλιώ Χαδεμένου:

Δείτε παρακάτω ολόκληρη την παράσταση «Φιλιώ Χαϊδεμένου». Είναι μια παράγωγη του Ιδρύματος Πολιτισμού «Ιωνία» της Μητρόπολης Νέας Ιωνίας, Φιλαδελφείας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος.

Δημιουργία Βίντεο: Γιάννης Καρούνης

Παίζουν οι: Δέσποινα Μπεμπεδέλη Ζαχαρίας Καρούνης Χαρά Κεφαλά Αλέξανδρος Καλπακίδης Εμμανουέλα Χαραλάμπους – Ένγκελ Αλκιβιάδης Μαγγόνας

Διανομή μετά τις 15 Γενάρη του 2017:  Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Ζαχαρίας Καρούνης, Μαίρη Σαουσοπούλου, Δημήτρης  Kαραβιώτης, Εμμανουέλα Χαραλάμπους – Ένγκελ, Γιώργος Φλωράτος

Διασκευή: Άνδρη Θεοδώτου

Σκηνοθεσία : Βασίλης Ευταξόπουλος

Σκηνικά – Κοστούμια: Άγγελος Αγγελής

Μουσική – Καλλιτεχνική επιμέλεια: Ζαχαρίας Καρούνης

Μουσική Διδασκαλία: Χαρά Κεφαλά

Πρωτότυπα τραγούδια: Στίχοι: Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος,

Μουσική: Ζαχαρίας Καρούνης Σαντούρι: Πάνος Βέργος, Κρουστά: Μανούσος Κλαπάκης

Διευθυντής φωτογραφίας: Τάσος Παλαιορούτας

Βοηθός σκηνοθέτη: Βίκυ Πάστρα Επιμέλεια Video: Σπύρος Πανταζής Φωτογραφίες: Γιώργος Σπανός

Επιμέλεια Παραγωγής: Σία Παπαγεωργίου (Τέχνης Πολιτεία) Σχεδιασμός αφίσας: Πάνος Παπαϊωάννου Κατασκευή σκηνικού: Κώστας Ζωγραφόπουλος

Παραγωγή: Ίδρυμα Πολιτισμού «ΙΩΝΙΑ»

Το Σενάριο της παράστασης βασίστηκε στο βιβλίο «Γιαγιά Φιλιώ η Μικρασιάτισσα» (Εκδόσεις Μωβ Σκιούρος)

Ακούστε το τραγούδι της Φιλιώς, που έγινε για τις ανάγκες της παράστασης:

Μουσική : Ζαχαρίας Καρούνης , Στίχοι: Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος. Παίζουν: Πιάνο : Χρήστος Θεοδώρου, Κόντρα μπάσο : Αλέκος Βασιλάτος,Λάφτα-λαούτο : Αλέξανδρος Καψοκαβάδης, Σαντούρι : Πάνος Βέργος, Κρουστά : Μανούσος Κλαπάκης. Ενορχήστρωση : Χρήστος Θεοδώρου Μονταζ – Βιντεο : Γιάννης Καρούνης Ηχολήπτης – μίξη – Mastering : Θάνος Καλέας Studio Kyriazis.

Παρακάτω, ένα στιγμιότυπο με τη γιαγιά Φιλιώ, από τον Δημήτρη Σχίζα, που είναι και ο φωτογράφος της πανέμορφης φωτογραφίας που βλέπουμε στην σχετική ανάρτηση και που προέρχεται και η επεξεργασμένη φωτογραφία που υπάρχει στο «εξώφυλλο» του αφιερώματος του zonews.gr

UPDATE 6/6/21: Όπως μας ανέφερε ο Χρήστος Τριανταφύλλου από τον Σύνδεσμο Μικρασιατών Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας “η γιαγιά Φιλιώ ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του Συνδέσμου Μικρασιατών Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας. Η φωτογραφία που βλέπετε μας την άφησε (σε εμάς τους νεότερους) ως κειμήλιο για να την θυμόμαστε και την έχουμε στο γραφείο μας σε θέση που πρέπει να είναι, φυσικά και φωτογράφος ήταν ο κ. Δημήτρης Σχίζας.

Όσο για την επεξεργασμένη φωτογραφία που υπάρχει όπως λέτε στο εξώφυλλο της ανάρτησης σας, είναι από το αφιέρωμα που της κάναμε στο περιοδικό των μικρασιατών «ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ» όπου και εκδίδουμε και ανήκει αποκλειστικά στον Σύλλογο. Επίσης ενημερωτικά να σας πω ότι ο Σύλλογος μας είναι ο μόνος που κάθε χρόνο προς τιμήν της διοργανώνει τρισάγιο στο μνήμα της στο Νεκροταφείο του Κόκκινου Μύλου, φυσικά με την συνεργασία της Μητρόπολης μας”. 

Με πληροφορίες από:

-Την ομάδα του facebook Φιλιώ Χαϊδεμένου, η Αρχόντισσα της Μικρασιας

– Το προφίλ στο facebook του Αρχιμανδρίτη Τιμόθεου Ηλιάκη

Υ.Γ. Θα μου επιτρέψετε, να αφιερώσω την επιμέλεια του συγκεκριμένου αφιερώματος, στην γιαγιά μου, Καλλιόπη Κατσιγιάννη, η οποία έφυγε από τη ζωή το 2019. Η γιαγιά, δεν είχε γεννηθεί στην Μικρά Ασία. Από εκεί όμως, από την Αλάγια, είχε έρθει η οικογένειά της. Και οι αναμνήσεις, οι περιγραφές από την μητέρα της, την προγιαγιά Χριστίνα -που την πρόλαβα τα πρώτα χρόνια της ζωής μου- πολλές, πέρασαν σαν σκυτάλη στην γιαγιά. Και το προσφυγικό πατρικό μου στην Καλογρέζα, γεμάτο από αυτές.

Διαβάστε επίσης στο zonews.gr – Ινέπολη Κασταμονή – Οι πρόσφυγες τους στη Νέα Ιωνία & η ιστορία τους…