Ένα βίντεο – αφιέρωμα στο Μπλόκο της Καλογρέζας, που δημιουργήθηκε από το Δήμο Νέας Ιωνίας το 2018, δημοσιοποίησε η «Ενότητα για τη Νέα Ιωνία», που ήταν στη διοίκηση του Δήμου Νέας Ιωνίας εκείνη την περίοδο.
Όπως σημειώνεται, στο βίντεο που ακολουθεί στο τέλος του κειμένου, ο αφηγητής μας μεταφέρει το ιστορικό του Μπλόκου της Καλογρέζας, με πληθώρα ιστορικών φωτογραφιών της εποχής.
- Κείμενα του κ. Κώστα Χαλέμου,
- Αφήγηση του κ. Πολύκαρπου Πολυκάρπου,
- Βίντεο Μοντάζ κ. Μίμη Σινέκογλου,
- Ηχογράφηση κ. Σ. Κουσκούνη (Studio Wavemusic)
Δημιουργήθηκε το 2018, για λογαριασμό του Δήμου Νέας Ιωνίας, ύστερα από επιθυμία του τότε Δημάρχου Ηρακλή Γκότση.
Το ιστορικό
Μάρτιος του 1944, με τις πλάτες του Γερμανού κατακτητή τα Τάγματα Ασφαλείας τρομοκρατούν τις γειτονιές της Αθήνας.
Ο Λαός βιώνει ένα νέο Τρόμο, τα Μπλόκα.
Στην Καλογρέζα των 2400 ψυχών λειτουργούν επιταγμένα ανθρακωρυχεία και εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας. Οι Γερμανοί χρειάζονται το κάρβουνο, οι εργάτες έχουν ανάγκη τα συσσίτια.
Μέσα στα εργοστάσια και κάτω από τη γη δημιουργούνται οι πρώτοι πυρήνες της ΕΑΜικής αντίστασης. Ξεσπούν απεργίες. Γίνονται σαμποτάζ. Η πάλη από εργατική μετατρέπεται σε αντιφασιστική.
Σε διαδήλωση στις 2 Σεπτεμβρίου 1943, στη Νέα Ιωνία σκοτώνονται από την αστυνομία ο Παναγιώτης Γεωργίου και τρεις εργαζόμενοι ανθρακωρύχοι. Το έγκλημα δεν μένει ατιμώρητο. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1943, η ομάδα περιφρούρησης λαϊκών αγωνιστών, εκτελεί στη γέφυρα της Σαφράμπολης τον ταγματάρχη χωροφυλακής Δημήτρη Αλεξόπουλο που διέταξε το πυρ κατά των διαδηλωτών.
Το Μπλόκο μετράει αντίστροφα.
Ξημερώματα της 15ης Μαρτίου 1944, χωροφυλακή, τάγματα ασφαλείας, ειδική ασφάλεια με συνοδεία Γερμανών, ζώνουν την Καλογρέζα.
Χωροφύλακες και ασφαλίτες πυροβολώντας στον αέρα και πετώντας χειροβομβίδες ξεχύνονται.
Μπαίνουν σε σπίτια, δέρνουν τους νοικοκυραίους και αρπάζουν το βιος τους.
Οι Γερμανοί δεν επεμβαίνουν, παρακολουθούν και αποθανατίζουν τα γεγονότα.
Παρόντες είναι ο Αλέξανδρος Λάμπου διευθυντής της ειδικής ασφάλειας. Ο Γιάννης Πλυτζανόπουλος, διοικητής των ταγμάτων ασφαλείας και ο Κωνσταντίνος Γκίνος διοικητής της χωροφυλακής.
Τους κατευθύνει ο απόστρατος Γιώργος Μωραίτης που γνωρίζει πρόσωπα στην περιοχή.
Συγκεντρώνουν τους άνδρες από 14 ετών και πάνω. Τους κατεβάζουν στην πλατεία της εκκλησίας. Ο Λάμπου περιφέρεται με την εικόνα της Παναγιάς και απειλεί. Έχουν κατάλογο και φωνάζουν ονόματα. Όσοι βγαίνουν τους παίρνουν για εκτέλεση.
Πρώτον εκτελούν τον Παναγιώτη Μικρόπουλο, έναν εικοσάχρονο από το Ηράκλειο. Ύστερα κι άλλους. Τους πηγαίνουν στο ρέμα στο εκτελεστικό απόσπασμα με επικεφαλής το Μοίραρχο Κωνσταντίνο Παπακώστα.
Ως τις τέσσερις το απόγευμα σκοτώνουν άλλους είκοσι έναν. Τα πτώματα παραμορφωμένα από τη χαριστική βολή στα πρόσωπα, αναγνωρίζονται με δυσκολία.
Το Σαββάτο, 18 Μαρτίου 1944, κυκλοφορεί έκτακτη έκδοση του Ριζοσπάστη.
Την Τρίτη 21 Μαρτίου 1944, το Εργατικό Βήμα με τίτλο “Η ΚΑΛΟΓΡΕΖΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΟΚΚΙΝΙΑ”.
Φεύγοντας οι εισβολείς παίρνουν ομήρους. Εκατόν πενήντα πάνε στις φυλακές Χατζηκώστα, 60 στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου. Οι περισσότεροι αφήνονται ελεύθεροι την επομένη. Στο Χαϊδάρι μένουν 14. Στις 25 Μαϊου, στέλνουν 11 με μια αποστολή χιλίων ατόμων στη Γερμανία, στο Νόιεμγκαμμε, έξω από το Αμβούργο.
Τους ντύνουν με ριγωτές στολές και τους αφαιρούν τα ονόματα. Κάθε κρατούμενος έχει το δικό του αριθμό. Πολλοί πεθαίνουν δουλεύοντας. Τα κουφάρια τους τα καίνε στο κρεματόριο. Οι όμηροι του Μπλόκου στέλνονται στη Βρέμη για να δουλέψουν στην κατασκευή του καταφυγίου για υποβρύχια Βάλεντιν. Σε ενάμισι χρόνο, χάνουν τη ζωή τους περισσότεροι από δύο χιλιάδες εργάτες, ανάμεσα τους και δεκαέξι Έλληνες.
Στις 26 Μαρτίου 1945, βομβαρδίζεται από τη Βρετανική αεροπορία και εγκαταλείπεται.
Ο πόλεμος χάνεται. Οι Γερμανοί αδειάζουν τα στρατόπεδα για να εξαφανίσουν τις αποδείξεις.
Χιλιάδες κρατούμενοι φορτώνονται σε τρία αραγμένα πλοία, στον κόλπο του Λούμπεκ, στην Βαλτική.
Δύο υπερωκεάνια, το Καπαρκόνα και το Ντόιτσλαντ με το φορτηγό Τίλμπεκ μετατρέπονται σε πλωτές φυλακές.
Επάνω στο Καπαρκόνα βρίσκονται πάνω από 4.500 κρατούμενοι.
Στις 3 Μαϊου 1945 και ενώ ο πόλεμος στη στεριά έχει τελειώσει, τα πλοία δέχονται επίθεση Βρετανικών αεροπλάνων. Χιλιάδες κρατούμενοι πνίγονται. Άλλοι καίγονται ενώ άλλοι πυροβολούνται. Απολογισμός πάνω από 7.000 νεκροί.
Από τους Έλληνες, τρεις κατάφεραν να βγουν ζωντανοί. Ο Σπύρος Πασάλογλου, ο Λευτέρης Αυγουστίδης και ο Νίκος Λιαρούτσος. Οι άλλοι, Κώστας Δασκαλόπουλος, Δημήτρης Νίνος, Παναγιώτης Νικολαίδης, Χρήστος Χριστοφορίδης, Πέτρος Πετρίδης, Κώστας Συμεωνίδης, Νίκος Μαυρίδης, Συμεών Μπαλόγλου δεν γύρισαν πότε.
Ο φάκελος του Καπαρκόνα φυλάσσεται στα αρχεία της Βρετανικής αεροπορίας. Σφραγίζεται για εκατό χρόνια. Τα ερωτήματα μένουν.
Η δίκη για το Μπλόκο αρχίζει στις 5 Νοεμβρίου 1946, στο Γ’ Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων. Η απόφαση του δικαστηρίου, στις 5 Μαϊου του 1947 κάνει τα κόκαλα των εκτελεσθέντων να τρίζουν.
Αθώοι οι περισσότεροι των κατηγορουμένων.
Ένοχοι κηρύσσονται μόνο ο Διοικητής της Ειδικής Ασφαλείας, Αλέξανδρος Λάμπου και ο διερμηνέας Σπύρος Κωνσταντινίδης.
Και οι δύο καταδικάζονται στην ποινή του θανάτου. Οι ποινές δεν εκτελούνται.
