Μία βραδιά γεμάτη Γιάννη Ρίτσο, Μίκη Θεοδωράκη, “Επιτάφιο” και “Ρωμιοσύνη” διοργάνωσε ο Ιωνικός Σύνδεσμος την Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου, στην αίθουσα εκδηλώσεων του “Στράτος Μελεμενής”.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε για τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και οι ομιλητές ξεδίπλωσαν γνωστές και άγνωστες πτυχές των δύο τεράστιων έργων.
Ο Ξάνθος Μαϊντάς θέλοντας να καταδείξει τις καταβολές του “Επιταφίου”, ανέφερε ότι, ο θρήνος για την απώλεια αγαπημένων προσώπων, ιδιαίτερα το μοιρολόι της μάνας για το χαμό παιδιού της αποτελεί το αρχέτυπο της γλώσσας κάθε λαού και κάθε ανθρώπινου λόγου.
Στην Ιλιάδα ο Πρίαμος πέφτει στα γόνατα και φιλάει τα χέρια του δολοφόνου του παιδιού του, για να του δώσει το σώμα του Έκτορα, ο Παλαμάς επίσης, γράφει την δική του ελεγεία «θρήνο» για το χαμένο αγόρι του. Δύο ιδιαιτέρα αποσπάσματα που χρονικά απέχουν πολλούς αιώνες, δείχνουν όμως τον τρόπο, την τιμή που αποδίδουμε στους νεκρούς.
Έτσι και στον “Επιτάφιο”, ο Ρίτσος, θα θρηνήσει μαζί με την μάνα το εικοσάχρονο παιδί της που κείτεται νεκρό καταμεσίς του δρόμου στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 1936.
Ενώ βουίζουν και σπάζουν τα κύματα των απεργών και διαδηλωτών καπνεργατών, διαλέγει από τα χρόνια της δημοτικής ποίησης το δεκαπεντασύλλαβο και ακουμπάει με ευλάβεια σε αυτή την παράδοση γιατί γνωρίζει πως στο τέλος υπάρχει η λύτρωση. Στο μοιρολόι και στον θρήνο υπάρχει πάντα το πρόσωπο που δίνει τη φωνή, την έκφραση, και κάνει την υπέρβαση.
Αυτή είναι η μάνα που μπαίνει στην μαχητική διαδήλωση και την μετασχηματίζει σε εξέγερση «στ’ ἀδέλφια σου τραβῶ καὶ σμίγω τὴν ὀργή μου, σοὺ πῆρα τὸ ντουφέκι σου».
Ο ποιητής δείχνει ότι η διαδήλωση των καπνεργατών έχει μετατραπεί σε εξέγερση.
Η “Ρωμιοσύνη” του Γιάννη Ρίτσου, γραμμένη μεταξύ 1945 και ’47 κρατάει όλη την μνήμη της κατοχής, της αντίστασης και φέρνει τον μεγάλο πόνο της εμφύλιας αιματοχυσίας. Η λέξη Ρωμιοσύνη, καταχωρείται στην ελληνική γλώσσα και νοηματοδοτείται με τον πληρέστερο τρόπο από τον Γιάννη Ρίτσο, με την ομώνυμη ποιητική συλλογή «Ρωμιοσύνη».
Αυτή είναι η αγωνιζόμενη Ελλάδα, ο αγωνιζόμενος λαός. Μέσα της περιλαμβάνει, τον ακριτικό τίτλο, τις εξεγέρσεις των Ελλήνων, την επανάσταση του ’21 και φτάνει μέχρι το έπος του ΄40, την εθνική αντίσταση και το δράμα του εμφυλίου.
Ο Γιάννης Ρίτσος είναι Επικός και Ιστορικός ποιητής. Βάρδος των καημών και βασάνων του ελληνικού λαού και υμνογράφος των αγώνων του.
Πολιτικός ποιητής, ενεργός πάντοτε και μέτοχος των μεγάλων στιγμών του λαού μας, με χρόνια φυλακές και εξορίες. Λυρικός και αισθησιακός επίσης. Η σωματική, ερωτική σχέση του με τα πράγματα και το ανθρώπινο σώμα, γεννά αισθήματα και νοήματα. Η Ρωμιοσύνη στέκεται σήμερα ψηλά, και από την θέση της αυτή μας δίνει θάρρος.
Αποσπάσματα από τον Επιτάφιο και την Ρωμιοσύνη διάβασε, η ηθοποιός κ. Σοφία Μάνεση.
Στη συνέχεια ο πρόεδρος του Ιωνικού Συνδέσμου, Γιάννης Κοντίτσης, ανέφερε ότι η μελοποίηση ενός ποιήματος είναι μια ιστορία που κρατάει από τα χρόνια του Ομήρου ενώ στην πρόσφατη Ελληνική ιστορία είναι γνωστή η μελοποίηση του κορυφαίου ποιήματος “Ύμνος είς την Ελευθερία” του Διονυσίου Σολωμού από τον Νικόλαο Χαλικιόπουλο Μάντζαρο.
Η μελοποίηση του Επιταφίου έγινε το 1958 στο Παρίσι. Λίγες ημέρες νωρίτερα είχε σταλεί από τον ποιητή με την αφιέρωση “Το βιβλίο αυτό κάηκε από τον Μεταξά το 1938 κάτω από τις στήλες του Oλυμπίου Διός”.
Η άποψη του Θεοδωράκη ήταν, το σύγχρονο (για την εποχή) τραγούδι θα έπρεπε να στηριχτεί στο λαϊκό τραγούδι. Ο Θεοδωράκης δημιούργησε ένα νέο μουσικό ύφος εντελώς προσωπικό που δεν άργησε ο κόσμος να το αποδεχτεί.
Η διαμάχη για τον “Επιτάφιο”, συνεχίστηκε και στην δισκογραφία. Η πρώτη έκδοση κυκλοφόρησε με ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του Μάνου Χατζιδάκι και τραγουδίστρια την Νάνα Μούσχουρη.
Στην δεύτερη είχε την ευθύνη ο Θεοδωράκης με μπουζούκι τον Χιώτη και τραγουδιστή τον Μπιθικώτση. Η τρίτη, με ορχήστρα εγχόρδων, τον Χιώτη και τραγουδίστρια την Μαίρη Λίντα.
Η 2η ηχογράφηση ήταν η αιτία που δεν ξαναμίλησαν ποτέ ο Θεοδωράκης με την Μούσχουρη. Η εκτέλεση του Μπιθικώτση ήταν η αφορμή να ξεσπάσει ένας ιδιόμορφος πόλεμος για το μπουζούκι που χρησιμοποίησε ο συνθέτης. Το βασικό ερώτημα, συνέχισε ο ομιλητής, είναι γιατί το μπουζούκι έπρεπε να δώσει τα διαπιστευτήριά του ενώ σε κανένα άλλο μουσικό όργανο δεν είχε ζητηθεί αυτό.
Την Ρωμιοσύνη, την είχαν φέρει γυναίκες κρατουμένων στο σπίτι του Θεοδωράκη, χρόνια πριν από την εξορία που ήταν ο Ρίτσος. Μετά από έναν άγριο ξυλοδαρμό του συνθέτη σε διαδήλωση του 1965, την είδε τυχαία και άρχισε να μελοποιεί τον πρώτο στίχο. Αυτά τα δέντρα δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό…
Τα τραγούδια του Μίκη θυμίζουν την Όπερα της Πεντάρας (Κουρτ Βαιλ-Μπρεχτ). Η Ρωμιοσύνη όπως και στα περισσότερα έργα του δεν θα πάψει να αγωνίζεται. Είναι η εποχή των Λαμπράκηδων που είναι επικεφαλής τους. Σύνθεση, πολιτικός αγώνας, διαπαιδαγώγηση με άρθρα και βιβλία.
Μια ζωή γεμάτη που προσπάθησε όλα αυτά να τα συνδυάσει. Πολιτική και πολιτισμός συνυπάρχουν στην ζωή του. Οι συναυλίες του συνθέτη, είναι και μεγάλα συλλαλητήρια.
Στη συνέχεια η νεανική ορχήστρα του Ιωνικού Συνδέσμου με αρχιμουσικό τον Στάθη Κιοσόγλου, απέδωσε έξοχα μελωδίες από τα έργα του Μίκη Θεοδωράκη.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν, ο νεοεκλεγέντας Δήμαρχος Νέας Ιωνίας, Παναγιώτης Μανούρης, η αντιδήμαρχος Ποιότητας Ζωής, Περιβάλλοντος και Δημοτικής Συγκοινωνίας, Αγγελική Σακκαλόγλου, ο πρώην Δήμαρχος Νέας Ιωνίας, Ηρακλής Γκότσης, οι επικεφαλής των παρατάξεων, Αλλαγή για τη Νέα Ιωνία, Βασίλης Χριστοδούλου και Ενότητα για Χρήστος Κανλής, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Λίλιαν Αθυμαρίτου, και Κώστας Κατιμερτζόγλου, ο πρόεδρος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ και της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, Λουκάς Χριστοδούλου, η Πρόεδρος της Πολιτιστικής Ένωσης Μικρασιατών Νέας Ιωνίας «Η Καππαδοκία», Κούλα Μπρόλιου, η Πρόεδρος του Ενιαίου Παραρτήματος Ν.Ι.Φ.Η.Μ. της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Βέτα Γεωργιάδου, και μέλη συλλόγων και φορέων της Νέας Ιωνίας.
